عرفان خراسان

آیت‌الله جوادی‌آملی در پاسخ به سوالی نظر خود را در خصوص نزدیک شدن به خدا از طریق موسیقی‌های عرفانی یا اشعار عارفانه اعلام کرد.

به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، متن سوال و پاسخ این مرجع تقلید در این زمینه به شرح ذیل است:

آیا موسیقی‏‌های عرفانی یا اشعار عارفانه می‏‌تواند ما را به خدا نزدیک‏‌تر کند؟

انسان دارای بینش و گرایش است. از نظر بینش و علم، بسیاری از افراد، امکان ترقی دارند؛ یعنی این استعداد که خوب و بد را بفهمیم، در ما وجود دارد و با درس و بحث شکوفاتر می‏‌شود. همه ما در مسئله فهم خوب و بد، در یک مرز مشترک قرار داریم؛ یعنی هم بدها و همه خوب‌ها را به درستی تشخیص می‏‌دهیم

شعر زبان حال است ، هنگامیکه آن را با چاشنی عرفان و موسیقی همراه سازیم تأثیرش هزاران بار فزونی یافته ،  و در اعماق جان آدمی نفوذ می کند.

موسیقی عرفانی ؛ نواختن بر تارهای فطری وجودی انسان و تهییج آن برای ابراز سِرّ هستی است. روزنه ای به شاهراه حرکت هستی ، بسوی کمال است. زبانی است که هر کس را فراخور معرفتش ، به پرواز در عالم معنا وا می دارد. انسان را با دنیای وسیع و نامحدود خیالی مقدّس ، وارد می سازد.

تلاقی شعر ، عرفان ، موسیقی و هنر ، سنگ بنای موسیقی سنتی ایران است.

موسیقی ایرانی بعد از پیدایش اسلام وضع خاصی یافت و عده‌ای به غلط به‌طور کامل آن را حرام دانستند و تحریم موسیقی از سوی علمای قشری موجب شد تا موسیقی در ایران در سه مجرای اساسی تحول یابد: موسیقی بزمی (در مجالس عیش از آن استفاده می‌شد و موسیقیدانان این حوزه هنری در حد توقع اهل این مجالس عرضه می‌کردند)، موسیقی عامیانه (انواع متنوعی از موسیقی برای عامه مردم) و موسیقی عرفانی. که در این بخش به بحث در خصوص موسیقی عرفانی- ایرانی- اسلامی پرداخته می‌شود:

عظمت هنر در زیبایی است و زیبایی تلألو کمال است. کمال نه تنها تجلی‌گاه زیبایی است بلکه ظهور و نمودار زیبایی، کمال آفرین است. تعالی و کمال انسان نیز رسیدن به قرب الهی و خدایی شدن است. (وکیلی و کسایی زاده، 1388، عرفان و موسیقی، پژوهشنامه عرفان)

خداوند زیبایی مطلق است و رنگ او بهترین رنگ‌هاست (صِبْغَةَ اللّهِ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ صِبْغَةً) و زمانی‌که انسان با دستیابی به قرب الهی، رنگ خدایی به خود می‌گیرد صاحب کمال و جمال الهی می‌شود و ظهور این زیبایی، خود کمال آفرین است؛ و در تعامل میان این زیبایی و کمال است که هنر نقش تعالی‌آفرین می‌یابد.

خاک بودم آب گشتم‌ گِل شدم....... عالمی گُل کردم آخر دل شدم

غیرت حسن اقتضای شرم داشت...... .لیلی بی‌پردهٔ محمل شدم

تشنه ‌کام امن بودم زین محیط....خاک مالیدم به لب ساحل شدم

جوهر تیغش پر طاووس داشت........  رنگها گل ‌کرد تا بسمل شدم

نغمه‌ها دارد مقامات ظهور..............او غنا ورزید و من سایل شدم

بس که کردم عقدهٔ اوهام جمع....خوشهٔ این کشت بیحاصل شدم

در من و او غیر حق چیزی نبود...... .فرقی اندیشیدم و باطل شدم

همچو اشکم لغزشی آمد به پیش.......گام اول محرم منزل شدم

ناخن تدبیر پیدا کرد وهم............ بیدل اکنون عقدهٔ مشکل شدم

دریافت تصنیف نغمه مهر حسام الدین سراج

ذکر یعنی به یاد خدا بودن و هر آن‌چه انسان را به یاد خدا (مذکور) بیاندازد یادآور یا مذکِّر است.

گاهی یک اثر هنری می‌تواند مذکّر باشد و پرده از رخ زیبای یار بر ‌افکند و عالمی را مسحور خویش ‌سازد. به نظر نگارنده یکی از دلایلی که عرفا به هنر به‌خصوص شعر و موسیقی توجه داشته‌اند همین بحث ذکر است.

بر همین اساس ازین پس در بخش عرفان و هنر به بیان نمونه‌هایی از هنر عرفانی در زمینه‌های مختلف شعر، موسیقی، نقاشی، خطاطی، عکاسی و... پرداخته می‌شود، به این امید که مذکّر آن یگانه مذکوری واقع شود که جهان جلوه‌ای از جمال زیبای اوست.

جلوه‌گاه رخ او دیده من تنها نیست

ماه و خورشید همین آینه می‌گردانند

(حافظ)

برای مشاهده این قطعه زیبا به اینجا بروید.

از سرکار خانم صبا فدوی برای ترجمه دقیق و مناسب متن این قطعه متشکریم:

خراسان!

Khorasan!

صبح زیبای کوهپایه شمال شرقی نیشابور اوایل خرداد 1392 ساعت 6 

محوطه دانشگاه آزاد

عکس ها از محی الدین قنبری

دوستان خراسانی اگر عکسی از طبیعت الهام بخش یا مکان های معنوی خراسان دارند که خودشان گرفته اند و زیباست، آن را در سایت قرار دهند یا ارسال نمایند.

مسجد دانشگاه آزاد نیشابور